Interview Anela

Etniciteit

Mevrouw is geboren en getogen in Bosnië. Ze was 31 toen zij met haar oudste dochter naar Nederland vluchtte vanwege de oorlog. Haar man bleef nog in Bosnië omdat hij verplicht in het leger moest blijven. Ze besefte snel dat zij haar leven in Nederland moest oppakken. Dit was wel erg moeilijk voor haar. Zij was alleen in Nederland en wist niet of zij haar man nog levend terug zou zien. Ze probeerde zich zo snel mogelijk aan te passen aan de Nederlandse maatschappij.

In het huishouden gelden er wel  traditionele Bosnische regels. Kinderen luisteren naar de ouders. Moeder zorgt voor het huishouden en vader werkt. Met de vraag of zij dan ook een duidelijke grens zit tussen vader en moeder, zei mevrouw lachend:

‘Een vader is het hoof van het gezin, maar een moeder is de nek en kan het hoofd elke kant op draaien die zij wilt. De vader gelooft dat hij de baas is maar eigenlijk heeft de moeder de leiding’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Ondanks de traditionele verdeling in het huishouden heeft dat geen invloed op het feit dat mevrouw weinig te besteden heeft. Mevrouw en haar man werken hard maar door omstandigheden zijn zij in een situatie beland waardoor zij in de minimagroep vallen. Haar man is voor een groot deel afgekeurd en mevrouw heeft nooit de mogelijkheid gehad om in Nederland een diploma te halen. Meneer ging werken  wat toen betekende dat mevrouw de opleiding zelf moest betalen.  Het gezin had toentertijd daar geen geld voor.

Religie/levensbeschouwing

Mevrouw is Rooms-Katholiek opgevoed. Zij kwam uit een klein dorpje waar het geloof een grote rol speelde. Regelmatig ging zij naar de kerk toen zij jonger was en thuis bij haar ouders woonde. ‘Tegenwoordig ga ik niet meer zo vaak naar de kerk. Ik geloof wel dat er wat bestaat, maar wat dat precies is ga ik geen uitspraak over doen. Ik bid wel elke avond tot God. Dit hebben mijn ouders mij meegegeven en dat wil ik niet loslaten’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Het geloof speelt een rol in haar leven. Zij is gelovig maar is ook getrouwd met een man die een islamitische achtergrond heeft.

‘Ik respecteer iedere geloof, dus ook die van mijn man. Ik vind niet iemand beter of slechter vanwege zijn gelood. Ieder geloof heeft een God en een heilig boek. Daarom oordeel ik niet en help zoveel mogelijk mensen als ik kan. Ik geloof dat God jou geeft wat jij verdient, dus zoiets als karma (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Seksuele oriëntatie

Mevrouw is al 30 jaar getrouwd  met haar man en heeft twee dochters. Zij beschrijft haar man als het compleet tegenovergestelde van haar.

‘Mijn man kan nooit serieus doen behalve als die werkt. Hij maakt altijd grapjes en vindt feestjes helemaal geweldig. Ik ben serieuzer en maak kan veel stressen’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Ondanks dat mevrouw en haar partner het tegenovergestelde zijn houdt ze wel erg van haar man. Lachend zei mevrouw:

‘Soms haalt hij het bloed onder mijn nagels vandaan, maar ik zou het voor niemand willen ruilen. Hij is klein, grappig maar werkt ook hard om het gezin te onderhouden. Hij is afgekeurd voor 50 procent maar dat houdt hem niet tegen om toch keihard te werken. Daarom vind ik hem simpelweg geweldig’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Sekse/gender

Mevrouw beschrijft vrouwen als sterk en trots, vooral moeders. Immers houden zij het gezin bij elkaar en zorgen zij voor de kinderen. Bij de vraag hoe ‘vrouw’ zij zich voelt zei mevrouw: ‘Ik voel mij op en top vrouw. Iedere vrouw is in haar eigen manier sterk en met name moeders. Zij houden het gezin bij elkaar en doen hun best dat de kinderen goed terecht komen’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Afspreken met vriendinnen en winkelen vindt mevrouw erg leuk. Helaas kan mevrouw dit niet vaak doen omdat het qua financiën niet gaat. ‘Bijna iedere vrouw vind het leuk om te gaan winkelen of om naar een café te gaan. Bij mij gaat het niet. Ik probeer liever wat geld te besparen zodat ik mijn gezin meer te eten kan kopen. Mijn kinderen zeggen vaak dat ik mijzelf ook eens moet verwennen, maar ik verwen liever hen ondanks dat ik weinig geld heb. Veel van mijn vriendinnen zitten in dezelfde situatie’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Mevrouw geeft aan liever te gaan werken dan wat leuks te gaan doen met vriendinnen: ‘Ik werk liever dan dat ik geld uitgeef aan ‘luxe’. Ondanks dat ik schoonmaakster ben en maar twee uurtjes per dag werk, doe ik toch mijn best om wat geld in het laatje te brengen. De laatste keer dat ik mij echt heb ziek gemeld was twee jaar geleden. De rest van de dagen werk ik behalve met de kerstdagen.  Als ik cursussen moet volgen, volg ik dat ook. Ik wil mijn baan behouden ondanks dat het schoonmaken is. Het is ook belang om jezelf te ontwikkelen zoals ik doe met de cursussen. De maatschappij wordt steeds sneller en wij moeten mee om goed te functioneren’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Uit onderzoek van het Ministerie van OCW (2011) is gebleken dat vrouwen die lager opgeleid zijn, minder participeren in de maatschappij. Het werk gaat vaak voor. Het is voor die vrouwen belangrijk een ‘eigen identiteit’ te hebben. Het leren tijdens het leren speelt ook een enorme rol. Mevrouw geeft dit ook aan. Zij participeert weinig maar gaat liever werken. Cursussen volgen doet zij ook omdat zij bang is om haar baan te verliezen.

Professionele specialisatie

Mevrouw heeft geen diploma. Wel heeft mevrouw op haar 16^de een certificatie behaald als naaister.

‘Ik was de een na oudste. Mijn oudere zus was getrouwd en ging al snel het huis uit. Met drie jongere broertjes en zusje en een zeer zieke vader kon ik niet aankijken hoe mijn moeder alles probeerde bij elkaar te houden. Daarom ben ik met school gestopt en heb naaicursussen gevolgd’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Mevrouw was altijd een goede leerling. Zij behoorde tussen de beste studenten. Biologie was haar favoriete vak. Haar droom was dan ook om verpleegster te worden. Van haar keuze om te stoppen met school heeft mevrouw nooit spijt van gehad.

‘Mijn moeder was altijd mijn held. Haar helpen was het minste wat ik kon doen. Zo was eenmaal de situatie en daarom heb ik geen spijt’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

 In het boek ‘Retourtje inzicht’ (2009) staat beschreven dat armoede niet zozeer een kwestie van dom zijn of pech hebben maar meer het ontbreken van kansen. Mevrouw was altijd een goede leerling maar had niet de kansen om verder te leren. Dit kun je ook toepassen op de doelgroep minima. Het feit dat mevrouw geen ‘diploma’ heeft kan bij andere mensen overkomen alsof zij bijvoorbeeld niet naar school wilde gaan of niet verder wilde leren. Nu zie je ook dat mensen door omstandigheden niet naar school konden gaan en zo geen goedbetaalde baan konden vinden.

Klasse

Mevrouw groeide op in een arm gezin. De ouders werkten op het plattenland maar konden amper rondkomen omdat zij vijf kinderen hadden. Haar dorpje stond bekend als het ‘boerendorp’. Echter vond mevrouw het wel altijd gezellig.

‘Mensen in de buurt hadden weinig geld dus iedereen hielp elkaar. Sommige verbouwden groente en fruit, de ander vlochten manden of stoelen in elkaar. Buurtbewoners ruilden met elkaar en de rest verkochten zij op de markt. Ik ben opgegroeid met weinig geld dus ik ben de ‘minima’ klasse wel gewend. Mijn man kwam ook uit een arm gezin. Wij hebben nooit geleerd wat luxe is. Luxe is voor ons het gezin en niet materiele zaken’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Dus u ziet uzelf als rijk, omdat u uw gezin als ‘luxe’ ziet?

‘Ik heb weinig maar ik heb wel mijn gezin. Alleen met dit zie ik mijzelf als de rijkste vrouw op aarde. Ik zou dat voor geen goud willen ruilen. Dat is ook hetgeen wat ik mijn kinderen ook probeer mee te geven’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Handicap/talent

De gezondheid van mevrouw is de laatste jaren achteruit gegaan. Twee jaar geleden is mevrouw gediagnostiseerd met osteoporose en artrose. Ze merkt dat zij meer last krijgt van haar rug en knieën. Ook haar polsen beginnen pijn te doen. Zij heeft van de dokter polsbeschermers gekregen van de dokter.

Mevrouws hobby is koken.

‘Koken is mijn hobby. Ik vind het leuk om te experimenteren met eten. Vaak probeer ik mijn moeders recepten te verbeteren maar de kookkunsten van mijn moeder kan niemand overtreffen’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Mevrouw gaf aan wel pijn te hebben tijden het koken. De pijn is er vooral als zij dingen moet snijden. ‘Ik vind het eigenlijk erg dat ik pijn heb bij de kleinste bewegingen. Dat haat ik zelfs. Ik ben bang dat het steeds erger zal worden en uiteindelijk niks meer kan’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Zoals beschreven op http://www.nji.nl/Gevolgen-voor-ontwikkeling is er weinig literatuur te vinden dat een verband beschrijft tussen armoede en gezondheid. Echter staat er wel beschreven dat gezondheidsrisico’s zich bevinden in 3 soorten huishoudens. Eenoudergezinnen, gezinnen waarvan beide ouders in het buitenland zijn en grote gezinnen. Binnen deze gezinnen zijn de gezondheidsrisico drie tot acht keer zo groot.

Levensfase/generatie

Mevrouw is in 1962 geboren. Bij de vraag hoe oud zij zich werkelijk voelt moest mevrouw nadenken.

‘Eerlijk gezegd voel ik mij veel ouder dan ik werkelijk ben. Mijn gezondheid is de laatste jaren achteruit gegaan. Ik heb pijn en ben vermoeid’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Het toekomstbeeld van mevrouw is duidelijk. Als de jongste dochter klaar is met haar opleiding en haar man met pensioen kan gaan, gaan zij terug naar Bosnië.

‘In Nederland heb ik niets te zoeken. Bosnië is mijn land. Ik heb daar mijn huis staan. Daar zijn mijn ouders begraven en daar wil ik ook begraven worden. Ik weet dat mijn kinderen in Nederland blijven. Persoonlijk vind ik dat wel erg jammer maar zij zijn Nederland gewend en hebben alles hier. Vrienden, opleiding en uiteindelijk ook werk en dat wil ik niet van hun afpakken’ (persoonlijke communicatie, 22 mei, 2014)

Conclusie

Tijdens dit interview ben ik er achter gekomen dat je bij mensen geen label kan plakken of in hokjes kan plaatsen, hoe praktisch dit voor ons kan zijn. Ieder mens heeft zijn of haar eigen verhaal die je eerst moet kennen voordat je oordeelt.

Bij minima dacht ik meestal dat het mensen zijn die niet willen werken. Nu weet ik ook dat er mensen zijn die juist wel willen werken maar het niet kunnen omdat zij bijvoorbeeld ziek zijn zoals mevrouw en haar man. Immers kun je niet altijd zien aan een persoon of diegene ziek is of niet. Je kunt niet aan mevrouw zien of zijn artrose en osteoporose heeft, en aan haar partner kun je niet zien dat hij voor een deel is afgekeurd.

Het kan ook zo zijn dat zij door omstandigheden in de minimagroep zijn gevallen. Zoals wij bij mevrouw hebben gezien. Zij heeft nooit haar diploma behaald omdat zij haar moeder ging helpen.

‘Het is niet zozeer een kwestie dom zijn of pech hebben maar meer het ontbreken van kansen’

De aanbevelingen van mevrouw zijn dan ook heel duidelijk. Mevrouw zou het mooi vinden als wij deze punten bij onze manifestatie zou zien.

1.       Mensen laten zien dat er ook in de minimagroep mensen zijn die juist wel willen werken maar het soms niet kunnen door omstandigheden en dat niet iedereen een ‘uitkeringstrekker’ is

2.       Vooral de minima laten zien dat zij toch rijker zijn, dan zij zelf denken. Een gezin hebben of vrienden is ook luxe!

3.       Minima’s laten inzien dat het niet uitmaakt wat je voor werk doet, als je maar werkt en jezelf blijft ontwikkelen door bijvoorbeeld cursussen te volgen. De maatschappij wordt steeds dynamischer en wij burgers moeten met de maatschappij mee.

Reflectie

Reflectiespiraal van Korthagen

Stap 1: ervaring opdoen

Mijn betekenisvolle situatie was, toen mevrouw zei dat zij haar familie als luxe zag en geen materiele zaken. Dat vond ik een mooi moment. Ik ben een persoon dat luxe erg fijn vind. Op dat moment besefte ik mij dat elk materiaal te vervangen is, maar familie niet. Ik mag blij zijn dat ik een hechte familie heb waar ik altijd op kan terug vallen.

Stap 2: terugblikken

Toen mevrouw dat zei viel ik stil en moest een beetje lachen. Toen besefte ik me dat luxe (of rijkdom) ook familie kan zijn in plaats van materiele dingen. Mevrouw werd ook stil en keek mij aan. Vervolgens ging zij verder met haar verhaal.

Op dat moment dacht ik letterlijk: Zij heeft gelijk. Luxe is iets wat je in een klap kan kwijtraken maar wel vervangen. Familie kan voor geen geld vervangen worden. Mevrouw dacht aan haar familie, want opeens vertelde zij meer over haar man en dochters.

Ik voelde blijdschap maar ook schaamte. Ik was erg blij dat ik me besefte dat ik erg ‘rijk’ ben omdat ik een hele hechte familieband heb, maar ook schaamte omdat ik wel veel waarde hecht aan luxe en soms teveel waarde, waardoor ik anderen mensen (on)bewust kan kwetsen.

Ik wilde op dat moment er over na blijven denken, omdat ik het een hele mooie zin vond. Mevrouw wilde vooral verder met haar verhaal gaan.

Stap 2+: geconstateerde consequenties op het verleden

Wat ik vooral besefte was, dat ik mijzelf soms tegenwerk juist omdat ik van luxe houd. Ik zet dan bijvoorbeeld mijn prioriteiten verkeerd. Ik ga werken in plaats van leren. Of ik geef teveel geld uit waardoor ik mijn rekeningen niet kan betalen.

Ook dat ik soms mensen kwets. Ik zie dan bijvoorbeeld iets moois wat ik koste wat kost moet hebben. Iemand die mij dan probeert ‘tegen te houden’ kan ik erg kwetsen.

Ten slotte ook dat ik soms heel egoïstisch kan zijn in mijn koopgedrag.

Stap 3: formuleren van de essentiële aspecten

Mij is het opgevallen dat ik op sommige momenten, luxe boven mijn familie koos. Ik kan ook erg vastberaden zijn om mijn ‘doel’ te bereiken ten kosten van anderen. Ook heb ik een eigen willetje.

Stap 3+: mogelijke consequenties

Als ik dit blijf doen, kan ik mijn familie of vrienden erg kwetsen. Mensen kunnen dan een verkeerd beeld krijgen van mij, wat ik uiteraard niet wil.

Ten slotte kan ik meer waarde gaan hechten aan luxe in plaats van mijn familie en vrienden.

Stap 4: alternatieven

De volgende keer als ik iets zie wat ik graag wil hebben, ga ik nadenken of ik het ook werkelijk moet hebben. Als het niet noodzakelijk is koop ik het niet.

Verder ga ik proberen om meer rekening te houden met de gevoelens van anderen mensen waardoor ik hen minder kwets.

Literatuurlijst

De Bie, A., & Hendrix, A. (2014). Module SWVT 1.5 2013-2014 OLP-4.Diversiteit. Van vooroordeel naar veel interesse. Sittard: Zuyd Hogeschool. Faculteit Sociale Studies.

Loeffen, T.,  & Tigchelaar, H. (2009). Retourtje inzicht. Creatief met diversiteit voor sociale professionals. Bussum: uitgeverij coutinho.

Nederlands Jeugd Instituut. Kennis over jeugd en opvoeding. (z.d.). Armoede in gezinnen. Gevolgen voor ontwikkeling. Geraadpleegd op 23 mei 2014, van

http://www.nji.nl/Gevolgen-voor-ontwikkeling

Van Ommeren, M., Volker, F., Folkeringa, M & Engelen, M. (2011). Ministerie van OCW. Je weet wat je hebt, maar niet wat je krijgt. Niet werkende vrouwen en de keuze voor werk. Zoetermeer:  Research voor Beleid. Onderdeel van Panteia.